این هدف بسیار ارزشمند و کلیدی است. تلفیق «دینداری» و «عقلانیت» برای قشر دانشجو، نیازمند طراحی برنامههایی هوشمندانه، جذاب و غیرمستقیم است.
دانشجویان در مرحلهای از زندگی هستند که هویتیابی، پرسشگری و استقلال فکری برایشان بسیار مهم است. بنابراین برنامهها باید بیشتر "انگیزاننده" و "تسهیلگر" باشند تا "دستوری" و "آموزش محض".
برای رشد شاخص های دین داری و عقلانیت
طرح اول با عنوان مهمانی فکر و ایمان و طرح دوم با عنوان پویش های یار مهربان و طرح سوم با عنوان کتابخوانی های تعاملی و طرح چهارم با عنوان جنود عقل و جهل پیشنهاد می شود.
چون جامعه ای که به سرعت به سمت سطحی نگری حرکت می کند و در آن توهم دانش و عقلانیت شیوع می یابد، در برخوردهای زندگی و چالش های شغلی و خانوادگی توانایی برخورد پخته ندارد و یکی از بهترین راه ها برای کمک به این جامعه، تقویت عقلانیت و دین داری است.
در این قسمت برنامه اجرایی با عنوان "مهمانی فکر و ایمان" پیشنهاد میشود که میتواند در قالب یک سری دورهمی غیررسمی و هفتگی یا ماهانه اجرا شود و سپس پویش های یار مهربان با 5 زیر بخش پیشنهاد می شود.
ایده «مهمانی فکر و ایمان» (The Faith & Reason Salon)
هدف کلی: تعمیق و رشد همزمان شاخصهای دینداری و عقلانیت در میان دانشجویان.
اهداف اختصاصی:
۱. ایجاد فضایی امن برای پرسشگری و شکهای سازنده در حوزه دین و عقل.
۲. تقویت مهارتهای تفکر نقاد، استدلال و دیالوگ در مواجهه با مسائل دینی و اجتماعی.
۳. ارائه تصویری عقلانی، جذاب و کاربردی از دین برای زندگی دانشجویی و آینده حرفهای.
۴. ایجاد ارتباط مستقیم و صمیمانه بین دانشجویان و الگوهای موفق (اساتید، متخصصان) که توانستهاند بین ایمان و عقلانیت در زندگی خود آشتی ایجاد کنند.
مخاطب: دانشجویان از تمامی رشتهها و با هر سطح از اعتقاد.
قالب برنامه: برنامه مناظرات دانشجویی که چند سالی است به صورت دستورالعمل و روش اجرایی درامده بسیار جای کار و جدیت دارد و ارزشمند است. موضوعات ارزشمندی دارد و تیم های مناظره کننده با هم رقابت می کنند.
در کنار آن یک دورهمی صمیمانه و غیررسمی (شبیه یک کافهتالار یا سالن باشگاه دانشجویی) با فضایی گرم، پذیرایی ساده (چای، قهوه، شیرینی) و مدت زمان حدود ۹۰ تا ۱۲۰ دقیقه قابل اجراست
ساختار اجرایی هر جلسه (ترکیبی از عناصر مختلف):
۱. شروع با یک محرک فکری (۱۵ دقیقه):
- پخش یک کلیپ کوتاه از یک سخنران جذاب (مثل دکتر رحیم پور ازغدی، شهید مطهری، حجت الاسلام عالی و...).
- نمایش یک تیزر تبلیغاتی یا بخشی از یک فیلم سینمایی که یک مسئله اخلاقی/دینی/عقلانی را به چالش میکشد.
- خوانش یک داستان کوتاه یا پاراگرافی از یک کتاب (مثلاً از کتابهای «دعای موتور» احمد علامهدوله، «انسان ۲۵۰ ساله» یا رمانهای فاخر).
- نکته: این محرک باید یک سؤال اساسی و چالشی را در ذهن دانشجو ایجاد کند.
۲. گفتوگوی آزاد و کارگاهی (۴۵-۶۰ دقیقه):
- یک مُجری-تسهیلگر (ترجیحاً یک دانشجوی باتجربه و خوشبیان) گفتوگو را مدیریت میکند.
- یک میهمان ویژه (یک استاد دانشگاه، یک روانشناس، یک فعال اجتماعی موفق، یک روحانی جوان و خوشسخن) به عنوان ناظر و مشارکتکننده در بحث حضور دارد. نقش او ارائه چارچوب فکری و پاسخ به سؤالات عمیق است، نه سخنرانی.
- سؤال محرک، در وسط جمع مطرح میشود و دانشجویان به صورت داوطلبانه یا با دعوت مجری، نظرات خود را بیان میکنند.
- مجری بحث را هدایت میکند، از انحراف جلوگیری میکند و مطمئن میشود همه صداها شنیده شود.
۳. جمعبندی و ارائه راهحل/الگو (۱۵ دقیقه):
- میهمان ویژه در پایان، بحثها را جمعبندی کرده و به سؤال اولیه پاسخ میدهد.
- تأکید بر این نکته که "دین و عقلانیت نه تنها در تضاد نیستند، بلکه مکمل یکدیگرند."
- معرفی یک الگوی عملی برای زندگی (مثلاً چگونه میتوان هم دانشمند بود و هم متدین؟ چگونه میتوان در کسبوکار، هم عقلانی عمل کرد و هم اخلاقی و دینی؟).
۴. پایان شیرین و ارتباط مستمر (۱۵ دقیقه):
- اعلام موضوع جلسه آینده.
- ایجاد یک کانال یا گروه در فضای مجازی برای تداوم بحثها و بهاشتراکگذاری منابع (کتاب، مقاله، پادکست).
- عکسبرداری دستهجمعی و پذیرایی.
نمونه موضوعات برای جلسات:
- علم و دین: آیا کشفیات جدید علمی با متون دینی در تضاد است؟
- عقلانیت و معنویت: چطور در دنیای پرهیاهوی امروز، آرامش درونی داشته باشیم؟
- اخلاق و موفقیت: برای پیشرفت، باید پا روی ارزشها بگذاریم؟
- شادی و تکلیف: آیا دینداری با شادزیستی منافات دارد؟
- سبک زندگی: مدگرایی، مصرفگرایی و اقتصاد عقلانی از نگاه دین.
- رسانه و تفکر: چگونه در برابر شبهات و اخبار جعلی مصون بمانیم؟
- حجاب و انتخاب عقلانی: چرا حجاب میتواند یک انتخاب عقلانی و آزادانه باشد؟
- قصاص و عدالت: آیا مجازات های دینی با عقلانیت مدرن سازگار است؟
مزایای این طرح تاکتیکی برای تعمیق دین داری و عقلانیت:
- غیرمستقیم: دانشجو احساس نمیکند به او "درس اخلاق" داده میشود.
- پاسخ به نیاز واقعی: به نیاز ذاتی دانشجو برای "حرف زدن" و "دیده و شنیده شدن" پاسخ میدهد.
- تقویت مهارتهای نرم: مهارت سخنوری، گوش دادن، تفکر نقاد و تحمل دیدگاه مخالف را تقویت میکند.
- انعطافپذیر: میتوان آن را به صورت حضوری، آنلاین یا ترکیبی اجرا کرد.
- کمهزینه: نیاز به بودجه کلان ندارد.
- تسهیلگر شبکهسازی: دانشجویان با همفکران و الگوهای خود ارتباط میگیرند.
ایدههای تکمیلی برای غنیتر شدن برنامه تعمیق دین داری و عقلانیت:
۱. کلید موفقیت این برنامه، در انتخاب مجری و میهمانان توانمند، صمیمی و غیرجانبدار است. آنها باید بتوانند اعتماد دانشجویان را جلب کرده و فضایی ایجاد کنند که هیچ سؤالی "بد" یا "حرام" تلقی نشود.
۲. تشکیل تیم اجرایی: یک تیم کوچک از دانشجویان علاقهمند و داوطلب تشکیل دهید. خود آنها بهترین مشاوران برای بومیسازی موضوعات و اطلاعرسانی هستند.
۳. نیازسنجی دقیق: قبل از شروع، از طریق یک نظرسنجی ساده در بین دانشجویان، داغترین و چالشیترین موضوعات از نگاه خودشان را شناسایی کنید. این کار تضمین میکند که برنامه به نیاز واقعی آنان میپردازد.
۴. ایجاد بانک منابع: برای هر موضوع، یک بسته کوچک شامل یک کلیپ کوتاه، یک مقاله خوانا و یک کتاب مرتبط (به عنوان مطالعه اختیاری) تهیه کنید و در گروه مجازی در اختیار شرکتکنندگان قرار دهید.
۵. برگزاری جلسه آزمایشی: یک جلسه را به صورت آزمایشی با یک گروه کوچک و صمیمی برگزار کنید و بازخورد آنان را برای رفع نواقص بگیرید.
۶. بخش "الگوی عملی" توجه کنیم: در برخی جلسات، از یک "الگوی عملی" دعوت کنید؛ مثلاً یک کارآفرین متدین، یک پزشک یا مهندس موفق که توانستهاند ایمان و عقلانیت را در حرفه خود تلفیق کنند، دعوت کنیم. شنیدن تجربیات عینی، بسیار اثرگذارتر از تئوریپردازی است.
۷. مسابقه ایدهپردازی مرتبط با هدف برگزار کنیم: از دانشجویان دعوت کنیم برای مسائل اجتماعی-فرهنگی محله یا شهر خود، راهحلهای "عقلانی و مبتنی بر ارزشهای دینی" ارائه دهند.
۸. ایستگاه "کتاب-پادکست" داسته باشیم: در کنار سالن، یک میز کوچک قرار دهیم که در آن پادکستهای کوتاه با موضوع جلسه قابل شنیدن باشد یا کتابهای مرتبط به امانت داده شود.
9. برای رشد عقلانیت و دین داری، کار روی مجموعه طرح ولایت بسیار کارگشاست و به نوعی به جلوه پر فروغ حکمای اسلامی در برابر فلسفه غرب از ابوعلی سینا و فارابی تا علامه مصباح یزدی بر می گردد. می توانیم انواع پویش ها و کتابخوانی تعاملی و مناظرات دانشجویی را حول این موضوعات شکل بدهیم. برای آشنایی بیشتر و دریافت درسنامه و کتاب ها به کانال طرح ولایت Eitaa.com/maab_iki و کانال تربیت مدرس طرح ولایت Eitaa.com/maab_iki_tmodares و کانال تولیدات رسانهای طرح ولایت مراجعه فرمایید.
Eitaa.com/maab_iki_resane
یکی از نمونه های کار ارزشمند روی مباحث طرح ولایت؛ مجموعه بی نهایت شو با همت موسسه جوانان آستان قدس رضوی است که توانسته با ویدئوهای جذاب؛ درباره مسائل:
معرفت شناسی
خداشناسی
انسان شناسی
فلسفه اخلاق
فلسفه حقوق
فلسفه سیاست
را با نسل نو ارتباط بگیرد. سایت bn.javanan.org و کانال eitaa.com/binahayat_ir
پیشنهاد دوم برای بهبود عقلانیت و ایمان: ایده پویش های یار مهربان
جامعه ای که به سرعت به سمت سطحی نگری حرکت می کند و در آن توهم دانش و عقلانیت شیوع می یابد
در برخوردهای زندگی و چالش های شغلی و خانوادگی توانایی برخورد پخته ندارد. یکی از بهترین راه ها برای کمک به این جامعه، انس او با کتاب و مطالعه است و فواید زنجیره وار و چند بعدی دارد
یک مسئول فرهنگی با استفاده از ترکیبی از طرحهای خلاقانه و درگیرکننده می تواند نوجوانان را به دنیای کتاب ها علاقه مند کند.
در اینجا مجموعه ای از طرح های عملی و کاربردی دسته بندی شده ارائه میشود:
دسته بندی کلی پیشنهادات
۱. طرحهای مبتنی بر فناوری و فضای مجازی (رسیدن به نوجوان در محیط خودش)
۲. طرحهای گروهی و تعاملی (تقویت حس تعلق و رقابت)
۳. طرحهای مبتنی بر خلاقیت و تولید (کتابخوانی فعال، نه منفعل)
۴. طرحهای مشوقمحور و انگیزشی
۵. طرحهای ارتباط مستقیم با پدیدآورندگان
بیان جزئیات بیشتر
۱. طرحهای مبتنی بر فناوری و فضای مجازی (رسیدن به نوجوان در محیط خودش)
* باشگاه کتاب اینستاگرامی/روبیکا: ایجاد یک صفحه پویا با محتوای جذاب مثل:
* ریلز» یا «استوری» با معرفی ۳۰ ثانیهای یک کتاب.
* چالش کتابخوانی» با هشتگ مخصوص (مثلاً #کتاب_من_این_هفته).
* مسابقه عکس با کتاب («نشان بده چه کتابی میخونی»).
* پخش لایو با نویسندگان محبوب نوجوانان.
* پادکست «کتاب صوتی نوجوان»: تشکیل گروهی از نوجوانان با صدای خوب برای ضبط قطعات کوتاه و جذاب از کتابها. شنیدن یک بخش مهیج میتواند آنها را برای خواندن کامل کتاب ترغیب کند.
* مسابقه کتابی در فضای گیم: استفاده از پلتفرمهایی مانند «شاد» یا حتی واتساپ برای برگزاری مسابقات هفتگی تستی یا تشریحی درباره کتابهای مشخص شده. به برندگان کد تخفیف خرید کتاب یا هدایای کوچک اهدا شود.
۲. طرحهای گروهی و تعاملی (تقویت حس تعلق و رقابت)
* طرح همکتابی» (همراه با کتاب): ایجاد حلقههای کتابخوانی کوچک در مدارس، مساجد یا کتابخانهها با مدیریت یک نوجوان داوطلب. این حلقهها میتوانند درباره کتاب بحث کنند، فعالیت مرتبط انجام دهند (مثلاً اگر کتاب درباره نقاشی است، نقاشی بکشند).
* جام باشگاههای کتابخوانی»: برگزاری یک رقابت بزرگ بین باشگاههای کتابخوانی مختلف یک شهر یا منطقه. هر باشگاه کتابی را میخواند و در جلسه نهایی، از نماینده آنها دفاع از کتاب در مقابل داوران (که میتوانند نویسندگان باشند) به صورت مسابقه انجام میشود.
* طرح یک کتاب، یک فیلم»: خواندن یک کتاب و سپس تماشای فیلم ساخته شده بر اساس آن. پس از آن، جلسه نقد و مقایسه کتاب و فیلم برگزار شود. این طرح تفاوت درک از متن و تصویر را به خوبی نشان می دهد.
۳. طرحهای مبتنی بر خلاقیت و تولید (کتابخوانی فعال، نه منفعل)
* جشنواره فیلم کوتاه کتابی»: از نوجوانان خواسته شود بر اساس یک داستان کوتاه یا بخشی از یک رمان، یک فیلم کوتاه ۳-۵ دقیقهای بسازند.
* مسابقه ساخت کتاب صوتی»: نوجوانان بخشی از یک کتاب را با صدای خود میخوانند و اثر خود را ارسال میکنند. بهترین صداها انتخاب و در قالب یک کتاب صوتی کامل جمعآوری میشود.
* کارگاه ساخت کتاب مصور (کمیک)»: پس از خواندن یک داستان، از نوجوانان خواسته شود آن را در قالب یک کتاب مصور یا استریپ (comic strip) بازآفرینی کنند.
۴. طرحهای مشوقمحور و انگیزشی
* کارت امتیاز وفاداری کتابخوانی»: با هر کتابی که نوجوان میخواند و خلاصهی کوتاهی از آن ارائه میدهد، یک امتیاز روی کارت خود دریافت میکند. جمع آوری امتیاز میتواند به دریافت جوایزی مانند کتاب جدید، بلیط سینما، یا تخفیف در فروشگاه های فرهنگی منجر شود.
* طرح کتابگردی»: سازماندهی تور از کتابفروشیهای جذاب و بزرگ. حتی میتوان با کتابفروشی هماهنگ کرد که در آن روز به نوجوانان شرکتکننده تخفیف ویژه داده شود.
* باغچه کتاب» (ایدهای برای فضای عمومی): ایجاد یک قفسه کتاب رایگان در پارک یا فضای فرهنگی که نوجوانان بتوانند کتاب بردارند، کتابی که خواندهاند را بگذارند و روی جلد آن یادداشتی برای خواننده بعدی بنویسند.
۵. طرحهای ارتباط مستقیم با پدیدآورندگان
* دیدار با قهرمانان داستان» (ملاقات با نویسندگان و شاعران): دعوت از نویسندگان محبوب و جوان برای گفتوگوی صمیمی با نوجوانان. این دیدار میتواند به صورت آنلاین یا حضوری باشد.
* کارگاه داستاننویسی خلاق»: برگزاری کارگاههای عملی توسط نویسندگان که در آن نوجوانان اصول اولیه خلق یک داستان را میآموزند. این کارگاهها درک بهتری از کتابها به آنها میدهد.
نکات کلیدی برای موفقیت طرحها:
* انتخاب کتاب مناسب: کتابها باید متناسب با سن، علایق و دغدغههای نوجوانان (هویتیابی، دوستی، اولین عشق، ماجراجویی، فانتزی) انتخاب شوند. مشورت با خود نوجوانان و کتابداران متخصص ضروری است.
* اختیار دادن به نوجوانان: به نوجوانان مسئولیت دهید که حس مالکیت، را به شدت افزایش میدهد.
* فضای صمیمی و بدون اجبار: محیط باید شاد، غیررسمی و به دور از فضای درس و نمره باشد.
* تداوم و پایداری: موفقیت این طرحها نیاز به استمرار دارد. یک برنامه کوتاهمدت و منقطع نتیجهی مطلوب نخواهد داشت.
* استفاده از ظرفیتهای موجود: از کتابخانههای عمومی، کانونهای فرهنگی مساجد، فرهنگسراها و انجمنهای مردمی به عنوان پایگاه اصلی فعالیتها استفاده کنید.
با ترکیب این ایدهها و بومیسازی آنها با توجه به شرایط منطقهای، یک مسئول فرهنگی میتواند نقش بیبدیلی در تبدیل کتابخوانی به یک
سبک زندگی
و فعالیت اجتماعی جذاب
برای نوجوانان ایفا کند.
پیشنهاد سوم برای ارتقا عقلانیت و ایمان، ایده کتابخوانی تعاملی است:
کتابخوانی تعاملی یکی از روشهای نوین و بسیار مؤثر در ترویج فرهنگ کتابخوانی است. کتابخوانی تعاملی برخلاف کتابخوانی سنتی و منفعلانه (که در آن فرد به تنهایی میخواند و مطالب را درونذهنی پردازش میکند)، یک فرآیند گروهی، پویا و گفتوگومحور است.
افراد حول یک کتاب یا متن مشخص، با یکدیگر تعامل، بحث و تبادل نظر میکنند.
مهمترین ویژگیها:
* گروهمحوری: هسته اصلی آن، یک گروه (حضوری یا مجازی) است.
* گفتوگو و بحث: شرکتکنندگان نظرات، احساسات، سوالات و تفسیرهای خود را از متن به اشتراک میگذارند.
* تفسیر جمعی: یک معنای واحد و ازپیش-تعیینشده برای متن وجود ندارد، بلکه معنای غنیتری از طریق مشارکت جمعی ساخته میشود.
* رهبری (مربیگری): معمولاً یک نفر به عنوان تسهیلگر یا moderator، گفتوگو را هدایت میکند تا بحث سازنده و متمرکز بماند.
پنج روش اجرای کتابخوانی تعاملی:
۱. حلقههای کتابخوانی: گروهی از افراد یک کتاب را میخوانند و در جلسات منظم (ماهی یک بار) درباره آن بحث میکنند.
۲. جلسات نقد و بررسی کتاب: پس از خواندن کتاب، یک جلسه رسمیتر با حضور یک کارشناس یا نویسنده برگزار میشود.
۳. پروژههای کتابخوانی مشترک در شبکههای اجتماعی: مانند معرفی یک هشتگ خاص، ایجاد گروههای تلگرامی یا کانالهای اختصاصی برای بحث درباره فصلهای مختلف یک کتاب.
۴. کارگاههای خوانش جمعی: در این کارگاهها، شرکتکنندگان بخشهایی از کتاب را بلند میخوانند و سپس همان لحظه درباره آن به بحث مینشینند.
۵. کتابهای تعاملی دیجیتال: اپلیکیشنها و پلتفرمهایی که امکان حاشیهنویسی عمومی، برجستهکردن عبارات و مشاهده نظرات دیگران را در حین مطالعه فراهم میکنند.
تأثیر کتابخوانی تعاملی در بهبود فرهنگ عمومی
این شیوه میتواند به صورت مستقیم و غیرمستقیم، فرهنگ یک جامعه را بهبود دهد:
۱. توسعه مهارتهای فردی:
* تقویت تفکر انتقادی: وقتی افراد نظرات مختلف را میشنوند، یاد میگیرند که از زوایای مختلف به مسائل نگاه کنند و تحلیلهای سطحی را کنار بگذارند.
* افزایش مهارت گفتوگو و گوشدادن: یاد میگیرند چگونه نظرات خود را به صورت مؤثر بیان کرده و به دیدگاههای مخالف نیز با احترام گوش دهند. این مهارت، سنگ بنای یک جامعه سالم است.
* گسترش دایره واژگان و قدرت بیان: قرارگرفتن در معرض ایدهها و بیان دیگران، به غنیتر شدن دایره لغات و توانایی بیان بهتر افکار کمک میکند.
۲. تقویت سرمایه اجتماعی و همبستگی:
* ایجاد حس تعلق و جامعهپذیری: کتابخوانی تعاملی، افراد تنها و منزوی را دور هم جمع میکند و شبکههای اجتماعی جدیدی میسازد. این گروهها میتوانند به کانونهای فرهنگی کوچک اما مؤثر تبدیل شوند.
* کاهش تعصبات و افزایش تابآوری فرهنگی: مطالعه داستانهایی از فرهنگها، قومیتها و زندگیهای مختلف، به افراد کمک میکند "خود را جای دیگری بگذارند" و درک بهتری از تفاوتها پیدا کنند و به کاهش کلیشهها و افزایش مدارای اجتماعی میانجامد.
۳. ترویج عمیقتر و ماندگارتر کتابخوانی:
* تبدیل کتابخوانی به یک فعالیت لذتبخش اجتماعی: برای بسیاری، مطالعه کتاب، کاری کسلکننده و انفرادی است. کتابخوانی تعاملی، این تصور را تغییر داده و آن را به یک سرگرمی جذاب و پرثمر تبدیل میکند.
* ایجاد تعهد و پیگیری: وقتی فرد بداند باید در جلسه گروهی شرکت کند، برای خواندن کتاب و آمادهسازی سوال و نظر، احساس تعهد بیشتری میکند. این امر از رها کردن کتاب در میانه راه جلوگیری میکند.
۴. ارتقای فرهنگ گفتوگو:
* تمرین: یک جلسه کتابخوانی تعاملی موفق، نمونهای کوچک از یک فضای دموکراتیک است؛ جایی که همه حق اظهارنظر دارند، به نظرات دیگران احترام میگذارند و از طریق استدلال و گفتوگو به یک درک جمعی میرسند. با نهادینه شدن این فرهنگ، به ارتقای سلامت فضای عمومی و سیاسی کمک میکند.
۵. نهادینهکردن خرد جمعی:
* ساخت معنای مشترک: در این فرآیند، دانش و خرد نه در یک فرد، بلکه در جمع توزیع میشود. تفسیر جمعی از یک کتاب، بسیار غنیتر و چندبعدیتر از تفسیر یک فرد است. این امر به جامعه میآموزد که برای حل مسائل پیچیده، باید از خرد جمعی بهره برد.
۶. کمک به رفع توهم عقلانیت:
که در پی فضای مجازی حادث شده است.
جمعبندی: کتابخوانی تعاملی، تنها یک تکنیک برای خواندن کتاب نیست بلکه یک "فعالیت فرهنگی-اجتماعی" است.
این روش با ترکیب قدرت کتاب و انرژی گفتوگوی جمعی، نه تنها سرانه مطالعه را افزایش میدهد، بلکه مهارتهای اساسی شهروندی مانند تفکر انتقادی، مدارا و گفتوگوی سازنده را در جامعه تقویت میکند. در نهایت، این فرآیند به "عمیقتر شدن" فرهنگ عمومی و حرکت از یک حالت انفعالی به سوی فرهنگی پویا، پرسشگر و مشارکتجو کمک میکند. ان شاءالله
پیشنهاد چهارم برای توسعه عقلانیت و ایمان توجه به حدیث بسیار مهم جنود عقل و جهل است.
حدیث جُنود عقل و جهل حدیثی اخلاقی از امام صادق(ع) در تشریح چگونگی آفرینش عقل و جهل و همچنین سپاهیان هرکدام از آن دو است. در این حدیث که به روایت سماعة بن مهران نقل شده، امام صادق(ع) در جمعی از دوستان خود برای هر کدام از عقل و جهل، ۷۵ لشکر ذکر میکند که در برگیرنده بسیاری از فضائل و رذائل اخلاقی است.
طبق این روایت، خیر، ایمان، تصدیق حق، امید، عدل، خوشبینی، سپاسگزاری، توکل، دانایی، وفاداری، استغفار، نشاط و نرمدلی ازجمله سپاهیان عقل و در مقابل، شر، کفر، انکار حق، ناامیدی، ستم، بدبینی، کفران نعمت، آز و حرص، سختدلی، پیمانشکنی، دروغ و سستی ازجمله سپاهیان جهل هستند.
حدیث جنود عقل و جهل توسط ملاصدرا در کتاب شرح اصول کافی، ملا صالح مازندرانی در کتاب شرح الکافی و امام خمینی در کتاب شرح حدیث جنود عقل و جهل تبیین و تفسیر شده است.
در واقع به کار گیری مولفه های عملی این حدیث نقش بسزایی در درمان توهم عقلانیت حادث شده بر بشر ایفا می کند. تبیین این سبک زندگی در فضایل اخلاقی و دوری از زشتی ها کامل کننده عقل بشذی است که در دوران جدید گرفتاری های عجیبی دارد.
امیدوارم چهار پیشنهاد مطرح شده برای تقویت عقلانیت و دین داری شامل»
مهمانی فکر و ایمان
پویش های یار مهربان و
کتابخوانی های تعاملی
جنود عقل و جهل
موثر باشند. این ها قابل ترکیب هستند و قطعاً با توجه به بافت دانشگاه و منابع موجود، میتوانید آن را غنیتر و بومیتر اجرا نمایید و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.
