5. رعایت قانون 20-80
مطالعات کلی درباره قانون 20 -80 را در منابع ملاحظه فرمایید. چه باید بکنیم که با زحمت کمتر اصلی ترین نیازها پوشش داده شود. به نظر نویسنده درست است که آثار فاخر آموزشی و فرهنگ سازی کافی نیست ولی مساله اصلی متولی برنامه خانواده محور، عدم تولید آثار آموزشی نیست. ما محتوای قوی آموزشی، سرویس های خوب مشاوره عام المنفعه، موسسات قوی تامین جهیزیه و ارایه دهندگان با ثبات و عاقل در بخش همسان گزینی داریم. مساله اول برای نیل به هدف و دست یابی به بهره وری بالاتر: دریافت زحمت پیشینیان و دسته بندی آن ها بر اساس تفکر سیستمی و تلاش برای استفاده از خدمات آماده آن هاست. البته استانداردهای فکری و ارزشی باید با دقت لحاظ شود. چه بسیار زحماتی که خاک می خورد و برای ما بسیار قابل استفاده است. رسانه قوی هم معمولا در اولویت برنامه ما نیست یا بدون تخصص وارد رسانه سازی می شویم و وقت و پول هدر می رود. به نظر می رسد متولی برنامه خانواده برای این که با زحمت کمتر به نتایج بیشتر برسد باید: نیازها را بر اساس تفکر سیستمی دسته بندی کند. زحمات پیشینیان و سایر مجموعه های خدمت گذار در کشور را به خوبی شناسایی کند. (تولیدات موجود) . از اینفوگرافی های جذاب و روش های نو با همکاری ارباب رسانه که گاهی یک نوجوان کم سن و سال هستند برای اطلاع رسانی و دلگرم کردن مخاطبین استفاده کند. او در گام اول با کارهای بدون هزینه و کم هزینه شروع کند و بیشتر به جای تولید، به عنوان حلقه واسط پایدار (مستمر در دوره ای از زمان) عمل کند. به بیان دوباره: او حلقه مفقوده رئوس مثلث (تولید کنندگان خدمات خانواده فاخر در بخش های ذکر شده، مصرف کنندگان و رسانه های ارزشی و مقید) باشد. به یک نمونه از نمایه اطلاع رسانی ساده دقت کنید.
دانشگاه ها، مساجد و منابع انسانی شرکت های پیشرو و دغدغه مند در زمینه خانواده مخاطبان می توانند با انتخاب متولی و بازبینی شرح وظایف و 20 ساعت کار دلسوزانه در هفته و ارتباط خوب با رسانه ها و ابزار اطلاع رسانی، دفاتر تعالی خانواده را راه اندازی یا تقویت کنند و با ارایه مناسبی از خدمات خانواده در قالب اینفوگرافی های زیبا موجب دلگرمی مخاطبان، دانشجویان، کارکنان و مردم محله باشند.
وزارت ورزش و جوانان، نهاد نمایندگی ولی فقیه در سازمان ها، بنیاد ملی خانواده و سازمان بهزیستی می توانند حلقه مفقوده ارتباط بیش از 1000 مجموعه خانواده محور در کشور باشند. تولید محتوای جدید خوب است ولی مساله اصلی ما ضعف در تفکر سیستمی و رسانه های انتقال برنامه به مخاطبان است. الگوی پیشنهادی به وزارت خانه و بنیاد خانواده شامل موارد زیر است:
* احصا فعالان دولتی
*احصای یک مدل حمایت از خانواده که در الگوی ما 8 بخش بود و می تواند بهبود یابد.
*طراحی اصول حاکم بر برنامه
* دسته بندی و سامان دهی بیش از هزار مجموعه فعال در حوزه خانواده
*رشد و هم افزایی سمن ها، امکانات و خدمات، استانداردها، نظارت ها
*شاخص سازی از وضع موجود سن ازدواج، نسبت ازدواج به طلاق، فرزندآوری، وضعیت موجود و برنامه یک ساله و پنج ساله بهبود
*ارزیابی ثمربخشی برنامه، اصلاح و بهبود فرایندها
6. در تفکر سیستمی، پیگیری فعالیت ها با همکاری تیمی بسیار مهم است. انجام کار تیمی به کارگاه آموزشی و کسب مهارت نیاز دارد. از دانشگاه مثال هایی می زنیم.
6.1. هر کدام از بخش های درون دانشگاه امکانات و ارتباطاتی دارند. آسیب شناسی و عارضه شناسی متفاوتی هم دارند. نمونه تفاهم نامه و اساس نامه همکاری های داخلی مراکز موجود است. خدمات خانواده در دانشگاه می تواند در قالب ترکیب شورایی از بخش های مرتبط و پاسخ گویی به شورای عالی فرهنگی دانشگاه باشد، به طوری که اعضا توافق کنند، جلسات آسیب شناسی منظم با معاونت فرهنگی و دانشجویی، مدیریت ایمنی و بهداشت (و مرکز مشاوره داخلی) دانشگاه خود به صورت فصلی داشته باشند و در قالب نقش پدری نهاد، از بخش های داخلی دانشگاه حمایت کرده، بها بدهند و نظارت داشته باشند. خطوط کلی اعتبارات و برنامه و بودجه را هماهنگ با بخش های داخلی پیش ببرند و چک لیست های اقدامات را در جلسات کارگروه بین دانشگاه ها ارایه دهند.
6.2. کار تیمی بین دانشگاه محدود: با همکاری چند دانشگاه محدود که تعداد مراکز زیاد هم نباشد، همکاری های خوبی در تخفیف خدمات و تقسیم شدن هزینه ها با حفظ اثربخشی حاصل می شود. این همکاری ها در خدمات آموزش، تسهیل گری، ایجاد نشاط، همسان گزینی، تهیه کلیپ از ازدواج های موفق و نمایشگاه های ترویج سبک زندگی اسلامی ایرانی و به اشتراک گذاشتن محصولات کاربرد دارد. تهیه نماهنگ ها و نمایشگاه ها، هزینه دارد و بیش از یکی دوبار برای مخاطبان من قابل استفاده نیست. چقدر خوب است که تقسیم کار کرده باشیم، هر کدام گوشه ای از کار را به عهده بگیریم و زحمات مان را با حفظ امانت داری به اشتراک بگذاریم. وقتی در کنار هم باشیم بازارمان خیلی گرم تر خواهد بود.
6.3. کار تیمی با سایر مجموعه های ملی و به‌کارگیری یکپارچه ظرفیت‌های آموزشی، تربیتی و رسانه‌ای کشور: لازم است امکانات ملی مرتبط با آموزش، مشاوره و تسهیل گری را با هدف: امیدآفرینی و بهره برداری ؛ به اطلاع مخاطبین برسانیم. نمونه این همکاری های ارزشمند، جشن ازدواج نهاد در شهر مقدس مشهد ezdevaj.nahad.ir و آموزش های ارزشمند ستاد ازدواج دانشجویی مشهد مقدس با کانال hamsafartabehesht@ و اینستاگرام ezdevaj_org و آپارات www.aparat.com/ezdevaj_org و آموزش های کاربردی مرکز آموزش دانشگاهیان ec.nahad.ir با بیش از 800 هزار کاربر می باشد. همچنین خدمات سامانه hamsan.tebyan.net و اداره مشاوره و پاسخ نهاد در قم porsemani.ir و استفاده از خدمات مشاوره مرکز پاسخ به سوالات دینی۰۹۶۵۰۰ و صدای مشاور سازمان بهزیستی۱۴۸۰ و سامانه عتبات عالیات دانشگاهیان و خدمات صندوق رفاه دانشجویی و خدمات تسهیل گر ازدواج و نظایر آن مهم است. این خدمات در کشور در حال اجراست، مفید و امید بخش است و به ما در شکل دهی چارچوب کلی مطرح شده بدون هزینه بالا و به ویژه در مراحل اولیه کمک می کند.
7. در تفکر سیستمی، محاسبه هزینه آشکار و پنهان اهمیت زیادی دارد. (مطالعه بیشتر) هزینه آشکار همان هزینه حسابداری انجام طرح ها و پیش بینی هزینه ها در دوره ای از آینده است. متاسفانه هزینه آشکار هم درست برآورد نمی شود و پروژه هایی هستند که هزینه آشکار آن درست محاسبه نشده است. مثلا هزینه کابل فشار قوی تا محل نمایشگاه یا هزینه پیامک سامانه ارتباطی دفتر خانواده محاسبه نشده است. بی دقتی در هزینه های آشکار موجب می شود بسیاری از سرمایه ها خاک بخورد و دیرتر یا ناقص به بهره برداری برسد یا با افزایش اقبال مخاطب به بن بست بخورد.
معمولا موسسات مردم نهاد به برنامه مالی سالیانه اهمیت کمتری می دهند. بسیار خوب است که مساجد و مراکز خانواده بودجه ریزی سالیانه داشته باشند. ظرف یکی دو سال کار، دقت نظر افزایش می یابد و در مواجهه با ایده های مختلف، برنامه ها سمت و سو پیدا می کنند. در حال حاضر بسیاری از مراکز، اگر بودجه داشته باشند هزینه می کنند و اگر اعتبار نباشد منتظر می مانند. ثبت هزینه های آشکار در قالب دفترچه برنامه و بودجه سالیانه بسیار مفید است.
علاوه بر هزینه آشکار باید به هزینه فرصت هم توجه کنیم تا بدانیم چه وزنی از وقت و پول باید صرف بخش های مختلف مثل همسان گزینی یا تبلیغات یا ... بشود. در هزینه فرصت بر اساس کاربرگ هایی از خود می پرسیم:
* اگر وقت و پول به جای این برنامه صرف کارهای دیگر می شد چه اقداماتی را در حوزه خانواده می توانستیم انجام دهیم؟ (لااقل دو طرحی که با انجام طرح فعلی از آن دو طرح محروم می شویم، را در کاربرگ می نویسیم. مساله فقط مادی نیست و عواید مادی و معنوی همه مهم هستند و ثبت می شوند.)
* آیا صرف وقت و پول برای این طرح عوارض منفی در کل فرایندها و نیل به اهداف ندارد؟
گاهی هزینه فرصت یک بخش زیاد است. زمان زیادی می گیرد و در تقسیم کار پرسنل و مشخص کردن وزن هر برنامه مهم است و با قانون 20-80 و اصل کار تیمی ارتباط زنجیره وار دارد.
8. نشست های اندیشه ورزی (اتاق فکر) نقش مهمی در تحقق راهبردها دارند.
به صورت جداگانه برای کارایی برنامه های: دلجویی و نشاط مخاطبان، آموزش مخاطبان، مشاوره فردی، تسهیل گری، همسان گزینی، امر به معروف و نهی از منکر و تبلیغات پیرامونی و الگوسازی بسیار جالب است و ایده های ارزشمندی بارش می کند. (در سایت مرجع با ویژگی ها و ساختارهای اتاق فکر آشنا می شویم و خوب دقت می کنیم.)
